Michał Kokowski opublikował niedawno w Studia Historiae Scientiarum w dziale “Nauka ponad granicami” obszerny 137-stronicowy artykuł badawczy w języku angielskim pt. “Rozbieżne historie statystyki Bosego-Einsteina i zapomniane osiągnięcia Władysława Natansona (1864–1937)”.
W tej wiadomości naszego bloga Michał Kokowski wyjaśnia powód zainteresowania się takim tematem i szkicuje najważniejsze osiągnięcia swoich badań.
MK:
Wybrałem taki temat artykułu, gdyż osiągnięcia Władysława Natansona (1864–1937) dotyczące powstania statystyki Bosego-Einsteina nie są nadal dobrze znane.
W artykule przedstawiłem wyniki moich badań tej tematyki.
W części wstępnej artykułu wskazałem na istnienie rozbieżnych perspektyw badawczych, jakie przyjmowano dotąd w opisie historii statystyki Bosego-Einsteina. Przedstawiłem także autorskie zintegrowane ujęcie tego zagadnienia, które eliminuje wady rozbieżnych perspektyw. Polega ono na uznaniu istnienia hierarchii ważności komplementarnych perspektyw badawczych.
Wspomniane zintegrowane ujęcie zastosowałem następnie do opisania osiągnięć Władysława Natansona (1864–1937), związanych z powstaniem statystyki Bosego-Einsteina. Dokonania Natansona przedstawiłem w kontekście dyskusji, jakie toczyły się (stosunkowo sporadycznie) wśród różnych grup badaczy: historyków i filozofów nauki, fizyków, socjologów wiedzy naukowej w XX i XXI w.
Uporządkowałem tę dyskusję, a także przedstawiłem kompletną listę publikacji Natansona dotyczących omawianego zagadnienia. Wskazałem także strategię rzetelnego cytowania przez Natansona bibliografii dotyczącej wyjaśnienia rozkładu promieniowania ciała doskonale czarnego i pokrewnych zagadnień; znacznie rozszerzyłem listę naukowców, którzy znali publikacje Natansona; skorygowałem wiele błędnych lub uproszczonych stwierdzeń na temat Natansona i znaczenia jego publikacji, wyjaśniłem kwestię prekursorstwa jego osiągnięć etc.
W toku dyskusji przypomniałęm już znane konwencje terminologiczne: „statystyka Bosego” i „statystyka Bosego-Einsteina”, jak również niedawno wprowadzone: „statystyka Plancka-Bosego” (1984), „statystyka Natansona” (1997, 2013), „statystyka Natansona-Bosego-Einsteina” (2005) oraz „statystyka Plancka-Natansona-Bosego-Einsteina” (2011). Wprowadziłem także nowe konwencje terminologiczne: „statystyka Boltzmanna-Plancka-Natansona” i „statystyka Boltzmanna-Plancka-Natansona-Bosego-Einsteina”.
Skutkiem pobocznym moich badań nad dokonaniami Natansona jest ważne odkrycie, iż amerykański socjolog Robert K. Merton (1910–2003) – autor słynnego określenia „efekt św. Mateusza” (1968) – wybrał tę nazwę, posługując się błędnymi przesłankami z zakresu egzegezy biblijnej i dlatego ten efekt (mający bardzo negatywne konotacje etyczne) należy nazywać nazwiskiem jego faktycznego odkrywcy.
Do artykułu dołączone są cztery dodatki: w pierwszym przedstawiłem rozważania z zakresu metodologii historii i historii nauk ścisłych, a w drugim – komentarz dotyczący użycia terminów: „statystyka Bosego”, „statystyka Bosego-Einsteina”, „statystyka Einsteina-Bosego” oraz „statystyka Plancka-Bosego; w trzecim ujawniłem istnienie bardzo ważnego listu Maxa Plancka do Władysława Natansona z 25 stycznia 1913 r., a w czwartym analizowałem fragmenty dwóch listów Sommerfelda do Rubinowicza z 1 października 1919 i 1 listopada 1919 r.
Odsyłam do lektury tekstu artykułu:
Michał Kokowski, “Rozbieżne historie statystyki Bosego-Einsteina i zapomniane osiągnięcia Władysława Natansona (1864–1937)”
